0

oğuz türklerinin diğer türk boylarıyla durum abaza ve gürcülerle yaptıkları savaşlara ait destani hikayelerdir. halk arasında söylenen söylene xiv. yüzyılında son şeklini almış 15 .ve 16.100 yılında yazıya geçirilmiştir. hikayelerinin yazarı belli değildir dede korkut hikayelerinin biri almanya’da dresten kütüphanesinde diğeri vatikan’da olmak üzere iki yazma nüshası vardır. dede korkut’un kişiliği üzerinde yeterli bilgimiz yoktur. korkut ata adıyla da tanınan dede korkut söylentilere göre oğuzların bayat boyundan kara hocanın oğlu dur. onun ix. ve xi. yüzyıllar arasında türkistan’da sir-derya nehrinin aral gölü nde döküldüğü yerde doğduğu ürgeç dede adında bir oğlu olduğu oğuz türklerinin büyük saygı gördüğü bu bölgelerde hüküm süren türk hakanlarına akıl hocalığı ve danışmanlık etti hikayelerden anlaşılmaktadır. dede korkut hikayelerinin özellikleri şunlardır: dede korkut hikayeleri 12 hikaye ile bir önsözden oluşmaktadır. hikayelerde olaylar nesir kahramanların duygu ve düşüncelerin nazımla dile getirilmiştir. arı bir dil kullanılmış olan üstü olaylara yer verilmiştir. türkçenin canlı ve doğal anlatım güzelliğini gösteren hikayeler de ses tekrarlarına da sıkça yer verilmiştir. dede korkut’un türkler arasında özden öze dilden dile dolaşan hikayeleri xv. yüzyılda akkoyunlar devrinde dede korkut kitabı adıyla bir kitapta toplanmış böylelikle sözden yazıya dökülmüştür. bu hikayeler türk ruhuna türk düşüncesine türk kültürüne ve hayat tarzını ışık tutan en açık belgelerdir. dede korkut oğuz türklerine onların inanışlarının yaşayışlarına gelenek ve göreneklerine yiğitliklerini sağlam karakteri ve ahlakını ruhu erginliğini saf arı duru bir türkçe ile dile getirir. hikayelerdeki şiirlerde çalınan kopuzların kıvrak ritmi yanık havası vardır. dede korkut’un kahramanları iyiliği ve doğrulu öğütler. güçsüzlerin çaresizliğin her zaman yanındadır. toksözlü sözlerinin erleridir. türk milletinin birlik ve beraberliğeini milli dayanışmayı elele tutuşmayı öne çıkarır. dede korkut hikayelerinin edebi değeri ve içeriği: türk edebiyatının en önemli eserlerinden birisi 12 hikaye içine alan dede korkut kitabıdır. bu eser üzerinde yerli ve yabancı araştırmacılar tarafından yüzlerce çalışma yapılmıştır. eserin iki önemli yazması bulunmakta olup bunlar almanya’nın dresden şehrinde ve vatikan’dadır. bir giriş ve 12 hikayeden oluşan dede korkut hikayelerinin konusu da çeşitlilik göstermektedir. bunlardan birinci ve 12.h ikaye’yelerde oğuzların kendi aralarındaki mücadeleler anlatılmaktadır. basatın tepegözü öldürdü hikayeyle duha koca oğlu deli dumrul hikayesi nde ise oğuzların olan üstü güçlerle olan mücadelesi ele alınmıştır. kalan sekiz hikayede ise oğuzların komşuları ile olan mücadelelerini görmekteyiz. dede korkut hikayelerinin birinci°’de kahramanı dedekorkut kazakistan kaynaklarına göre kızılordalıdır ve mezarı sırderya ırmağının kenarındadır. hikaye kahramanı dede korkut un doğumu mitoloji ve efsane ile süslenerek 36 ayda dünyaya gerçekleşmiştir.