denizlerdeki gelişmeler:
rodos'un fethi: 1521 yılında gerçekleşmiştir. rodos ticaret ve konum bakımından oldukça önemliydi. san jan şövalyelerinin osmanlı yük ve yolcu gemilerine saldırması üzerine zarara uğramıştır. rodos alındıktan sonra burada bulunan şövalyeler malta'ya yerleştirildiler.
cezayir'in osmanlı devletine bağlanması: cezayir2in osmanlı devletine bağlanması barbaros'un osmanlı himayesine girmesiyle gerçekleşmiştir. barbaros yani hızır reis osmanlı devletinin kaptanı deryası olmuştur. kendsine cezayir beylerbeyliği verilmiştir.
preveze deniz zaferi: roma germen imp. şarlken öncülüğünde androe kıyılarında haçlı birliği ile savaş yapılmıştır. osmanlı devleti kazanmıştır. barbaros hayrettin paşa öncülüğünde yapılan savaşa ali reis ve turgut reis katıldı. mora ve dalmaçya kıyıları osmanlı'ya geçmiştir. preveze deniz zaferinin yıl dönümünde 28 eylül'de ''donanma günü'' her sene kutlanır.
barbaros hayrettin paşa, şarlken üzerine 1541 yılında marsilya'ya sefer düzenlemiştir.
hint deniz seferleri: 4 sefer düzenlenmiştir.
1. hint deniz seferi: hadım süleyman paşa yapmıştır. aden ve yemen alınmıştır. habeş eyaleti kurulmuştur.
2. hint deniz seferi: piri reis yapmıştır. maskat alındı. piri reis donanmayı terk ettiği için idam edilmiştir.
3. hint deniz seferi: murat reis yapmıştır. başarısız olmuştur.
4. hint deniz seferi: seydi ali reis yapmıştır. seydi ali reis miratül memalik adlı eseri yazmıştır. bu eseri kanuni'ye sunmuştur.
diğer fetihler: turgut reis tarafından trablusgarp alınmıştır. ispanyolların elinde olan cerbe adası piyale paşa ve turgut reis tarafından alınmıştır. malta kuşatıldı lakin alınamadı. turgut reis şehit düşmüştür. piyale paşa tarafından sakız adası alınmıştır. batı akdeniz kıyıları ve boğazların güvenliği sağlanmıştır.
sokullu mehmet paşa'nın projeleri:
1. süveyş kanalı projesi
2. don volga projesi
3. marmara-karadeniz projesi
sokullu mehmet paşa'nın ölümüyle yükselme dönemi sona ermiştir.
yavuz sultan selim hadımui harameyn unvanını almıştır. arap acem beylerbeyliği kurulmuştur. nasırüddin muhammed ibnül hanefi isyanı bastırılmıştır.
kanuni sultan süleyman dönemi: yavuz sultan selim'in oğludur. trabzon'da doğmuştur. şarkikaraağaç, bolu ve kefe'de sancak beyliği yapmıştır. en uzun süre tahtta kalan padişahtır. çıkardığı kanunlar sebebiyle ''kanuni'' unvanını almıştır. muhibbi mahlasıyla şiirler yazmıştır. mücevherlerle ilgilenmiştir. döneme altın çağını yaşatmıştır. kendisinden başka erkek kardeşi olmadığı için taht kavgası yaşamamıştır. 46 yıl padişahlık yapmıştır.
iç isyanlar yaşanmıştır. bu isyanlar şunlardır:
1. canberdi gazli isyanı
2. ahmet paşa isyanı
3. baba zünnun isyanı vergilerin yüksekliği gerekçesiyle isyan etmiştir.
4. kalenderoğlu ayaklanması
batıdaki gelişmeler:
1. belgrat'ın fethi: tuna nehrinden belgrat'a giden donanma macaristan'dan belgrat'ı almıştır. orta avrupadaki fetihler için önemli bir üs elde edilmiştir.
2. mohaç meydan muharebesi: macaristan belgrat'ı geri almak istedi. fransuvanın annesi osmanlı devletinden yardım istedi. iki saat süren savaşı osmanlı devleti kazanmıştır. macaristan'ın başkenti budin alınmıştır.
3. birinci viyana kuşatması: viyana kuşatıldı. yeterli malzeme ve teçhizat olmadığından kışın da gelmesiyle kuşatma kaldırıldı.
4. alman seferi: osmanlı savaşa gitti ama kimse karşısına çıkmadı. istanbul antlaşması imzalandı. avusuturya arşidükü osmanlı sadrazamına denk sayılacak. osmanlı üstünlük sağlamıştır. ferdinand macaristanda yanoş'un krallığını tanıyacak. avusturya osmanlıya 30 bin duka ödeyecek.
5. istabur seferi: dördüncü macar seferidir. budin almanlardan kurtarılarak budin beylerbeyliği kurulmuştur.
6. zigetvar seferi: kanuni'nin son seferidir. zigetvar kalesi alındı. kanuni savaşta ölmüştür.
7. karaboğdan seferi: karadeniz türk gölü haline getirildi.
8. fransa'ya kapitülasyonlar verildi.
doğudaki gelişmeler:
1. ırakeyn savaşı yapıldı. daha sonra ikinci ve üçüncü ırak savaşı yapıldı.
amasya antlaşması yapıldı. bu antlaşma osmanlı devleti ile iran arasındaki ilk resmi antlaşmadır.
fuzuli bağdat kasidesini kanuni'ye sunmuştur. hint deniz seferleri yapılmıştır.
kesin olarak ise kanuni'nin karaboğdan seferiyle olmuştur. karamanoğullarıyla mücadele edilmiştir. akkoyunlular ile otlukbeli savaşı yapılmıştır. bu savaş sonucunda akkoyunlular yıkılmıştır. kardeş katli caiz hale getirtilmiştir. kanunname-i ali osman kabul edilmiştir. millet sistemi uygulanmıştır. çandarlı halil idam ettirilerek mallarına müsadere uygulanmıştır. yönetimde kul sistemi yani devşirme sistemi etkili olmuştur. topkapı sarayı inşa ettirilmiştir. bellini ve ali kuşçu getirtilmiştir. portresini çizdiren ilk padişahtır. sahnı seman medreseleri yaptırılmıştır.
ikinci bayezıt dönemi: fatih sultan mehmet'in oğludur. amasya'da sancak beyliği yapmıştır. eğlenceye düşkün bir padişahtır. ''veli'' denmiştir. küçük kıyamet denilen depremler bu zamanda yaşanmıştır. idrisi bitlisi heşt behişt (ilk sekiz padişahın hayatı) yazmıştır. ikinci bayezıta sunmuştur. ibni kemal ''tevarih-i ali osman'ı yazmıştır. ikinci bayezıt yaklaşık 30 yıl süren iktidarında çoğunlukla cem sultan olayı ile uğraşmıştır bu durum dış sorunları da tetiklemiştir. cem sultan olayı ise şöyledir: ikinci bayezıt amasya'da cem sultan ise konya'da sancak beyliği yapmaktadır. fatih'in ölüm haberini alan bayezıt daha önce saraya varmış ve padişah olmuştur. cem sultan ile savaşmış cem sultan kaybetmiştir. cem sultan memlüklere, rodos şövalyelerine ve papalığa sığınmıştır. memlüklerle ''ağaçayırı savaşı'' yapılmıştır. tunus hükümdarı araya girince barış sağlanmıştır. osmanlı devleti çukurova'dan çekilerek buranın gelirini hicaz kentine bıraktı. karamanoğulları beyliğine son verdi. burak reis öncülüğünde venediklilerle savaşıldı. lehistan'dan kili ve akkerman kaleleri alınmıştır. şah kulu ayaklanması çıktı ve bastırıldı. bu ayaklanmayı şehzade selim bastırdı bunun üzerine babasının yetersizliğini gördü ve onu tahttan indirdi. edirne'de kuş ve su sesleriyle hastaların tedavi edilmesi için bayezıt külliyesi kurulmuştur. ispanya'da zulüm gören müslüman ve yahudileri getirterek izmir ve selanik'e yerleştirdi. avarız vergisi ilk kez imdadie seferiyye adıyla alındı.
yavuz sultan selim dönemi: trabzon'da sancakbeyliği yapmıştır. babasını tahttan indirmiştir. karıştıran savaşını ikinci bayezıt'a karşı yapmıştır. kaybetse de isyan ederek yine başa geçti. kardeşleri ahmet ve korkut'u boğdurttu. hazineyi ağzına kadar doldurdu ''eğer benim doldurduğum hazineyi kim benim kadar doldurursa mühür onunkiyle olsun ama kim bunu yapamazsa hazine benim adımla mühürlensin.'' hazine bir daha bu kadar dolmatacak osmanlı devleti yıkılana kadar da yavuz sultan selim'in adıyla mühürlenecek.
çaldıran seferi: şah kulu isyanını destekleyen safevilere karşı yapılan bu savaşta safevilerin etkisi kırılmıitır.
turnadağ savaşı ile dulkadiroğulları beyliği osmanlı devletine bağlanmıştır.
mercidabık savaşı ile halep, şam ve suriye alındı.
ridaniye savaşı ile memlükler yıkılmıştır. tomanbay'a karşı yapılan bu savaşta mısır fethedildi. kutsal emanetler topkapı sarayına taşınmıştır. halifelik 1517 osmanlıya geçti.
osmanlı devletinin yükselme devri 1453 ile 1600 yılları arasıdır. yükselme döneminin padişahları: ikinci mehmet (fatih), ikinci bayezıt, yavuz sultan selim, kanuni sultan süleyman, ikinci selim, üçüncü murat, üçüncü mehmet'tir.
fatih sultan mehmet (1451-1481): ikinci murat'ın oğludur. hocası: akşamseddin'dir. batlamyus haritasını tercüme ettirerek haritadaki yer isimlerini arap harfleriyle yazdırdı. ali kuşçu ve bellini.'yi getirtti. gül koklayan fatih portresini bellini yaptı. avni mahlasıyla şiirler yazmıştır.
istanbul'un fethi: istanbul daha önceden birçok padişah tarafından kuşatıldı. alınması oldukça önemliydi lakin alınamadı. istanbul'un fethi sürecinde fatih meşveret meclisini toplamıştır. zağanos ve şehabeddin paşa fethi desteklerken çandarlı halil fethe karşı çıkmıştır. rumeli hisarı yaptırılmıştır. 29 mayıs 1453 te istanbıul fethedilmiştir. istanbul'un fethinin sonuçları türk tarihi açısından: ikinci mehmet ''fatih'' unvanını almıştır. istanbul başkent oldu. ticaret yollarının kontrolleri osmanlı devletine geçti. ortodoks osmanlı himayesine girmiştir. dünya tarihi açısından: bizans yıkıldı. coğrafi keşifler hızlandı. rönesans hareketi etkilendi. orta çağ kapanıp yeniçağ açıldı.
batıdaki gelişmeler: sırbistan seferi 1454 yılında yapılmıştır. belgrat hariç tüm sırbistan alınmıştır.
mora'nın fethi: yıldırım bayezıt döneminde osmanlı topraklarına dahil olarak eflak, voyvoda vladtepeş tarafından yönetiliyodu. ittifaklarla bulgar topraklarına girmiştir. kendisine ''drakula'' da denirdi. fatih'in elçisinin öldürülmesi üzerine sefer yapılarak tekrar osmanlı devletine bağlandı.
bosna hersek seferi: bosna'nın alınması avrupa'ya açılmayı kolaylaştırmıştır. venedik kuzeyden baskı altına alınmıştır. fatih sultan mehmet bosna'da devşirdiği çocuklara poturoğulları denmiştir.
boğdan seferi: vergisini ödemeyen boğdan üzerine sefer yapılarak alınmıştır.
arnavutluk seferi: venedik egemenliğinde olan arnavutluk osmanlı sınırlarına dahil edilmiştir.
venedik ile savaş: limni, midilli, eğriboz, taşöz, semadirek, işkodra venediklilerden alınmıştır. bu savaş 16 yıl süren venedik savaşlarını sonlandırmıştır.
italya seferi: fatih sultan mehmet gedik ahmet paşa'yı akdenizdeki seferler için görevlendirmiştir. napoli krallığından zenta, kefelonya, ayamenra alınmıştır. otronto ele geçirilmiştir. fatih'in ölümü üzerine geri aldılar.
karadenizdeki gelişmeler: fatih'in karadenizdeki hakimiyetini engelleyen en büyük rakip litvanya, yagellon hanedanıdır.
1. amasra alındı. amasra cenevizlilerden 1459 yılılnda alınmıştır.
2. sinop alındı. isfandiiyaroğullarında alınmıştır.
3. trabzon'un alınması: bizans ile kan bağı olan trabzon rum imparatorluğu ile iş birliği yapmıştır. fatih, trabzon rum imparatorluğuna son vermiştir. karadenizdeki gücü pekişmiştir.
4. kırım'ın alınması (1475): gedik ahmet paşa sefer düzenledi. kırım alınmıştır. cenevizlilerin karadenizdeki varlığı sona ermiştir. karadeniz büyük ölçüde türk gölü haline gelmiştir. kesin olarak ise kanuni'nin.