bu soru hatalı falan değil. gaspıralı rusyada yaşayan türklerin kendi benliğine kavuşmasını sağlayan bir ideoloji adamıdır. kendisi de kırım türkü olduğu için, kendi tarihini kültürünü tanıyıp bildiği için cedit hareketiyle ve bir çok türkoloji insanıyla rusya türklerine ne katkı sağlayabileceğini araştırıp çözüm yolları arayan bir liderdir. dilde, fikirde, işte birlik görüşü sayesinde rusyada yaşayan türkleri uyandırmak ve asimile olmaktan kurtarmıştır.
cedit hareketi türk halklarının bağımsız mücadelelerini,önemli fikir akımı olmasını sağlayan fikir etkisi oluşturmak amacıyla cedit hareketini,türk milli bilinci sağlayan bir harekettir. gaspıralı'nın aydınlanma hareketi ilk türk aydınlanma hareketidir. türkler için reform hareketidir. 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren dil, eğitim öğretim ve din alanlarında bir yenileşme hareketi olarak, gaspıralı'nın cedid hareketi başlamıştır. bu hareketle rusya'daki türklerde cedit hareketi etkisiyle bir uyanma gerçekleşmiştir. rusya'daki türklerin yenilik hareketi gaspıralı önderliğinde başlamıştır.sonradan türk dünyasının tümüne yayılma yolları araştırılmıştır,eğitim alanında yenilikler getirilmiştir,öğretim alanında yenilikler getirilmiştir.dil ve din alanında yenilikler cedit hareketi ile sağlanmıştır. cedit hareketi türkçülük akımının örgütlenmesini kolaylaştırmıştır.türk milli bilinci gelişmiştir.osmanlı aydınları ve rusya'dan osmanlı'ya gelen aydınlar bu düşünceyi formüle etmiş ve yayılmasını sağlamışlardır.kırım tatar azeri aydınları da türkiye'ye gelmiş ve cedid hareketini öğrenmişlerdir.gaspıralı kırım doğumlu bir öncüdür.kendi döneminde rus okullarında okumak zorunda olduğu için rusların milliyetçiliğini çok iyi bilir,liberal ve aşırı siyasal hareketleri çok iyi tanıyan bir insandı.öğretmenlik mesleğinden dolayı birçok düşünür ile de tanışmıştır. gaspıralı türk milliyetçiliği düşüncesinin gelişmesinde çok büyük etkisi olan bir ideoloji sahibidir.rus türkleri içinde ortaya çıkan bir aydın hareketi olan cedit hareketinin önde gelen isimlerindendir.19.yüzyılda türk halklarının yaşadığı toprakları gezen türkologlarla tanışmıştır ve okuma yazma bilmeyenlerin okuma yazma bilenlere göre daha kötü gözle görüldüklerini bilen bir insandı. tatarlar içinde aktif bir burjuva sınıfının gelişmiş olması sonucu milliyetçi uyanışın temeli tatarlar içinde doğmuştur. gaspıralı kendi görüşlerini yaymak için birçok gazetede broşür yayınlamıştır. dil sorununu incelemiş ve herkesin kendi dilini kullanması gerektiğini söylemiştir. ruslar ve türkler arasındaki eşitliği savunmuş ve rusların türkleri asimile etmesine karşı görüş olarak yazılar yazmıştır. dilde fikirde işte birlik düşüncesi gaspıralı'nın önderliğinde doğan bir düşüncedir. daha yaygın bir gazete çıkarma çalışmalarına başlamış ve daha geniş bir kitleye sesini duyurmak istemiştir. bütün türk halklarının arasındaki lehçe farklarının giderilmesi ve bütün türklerin ortak bir dil ve alfabeye geçmesini arapça ve farsçanın egemenliğinden kurtulmak istediğini, modernleşme atılımlarının başlamasını istemiştir.türklerin bağımsız yaşamasını amaçlamıştır tercüman gazetesinde bu görüşlerini dile getirmiştir.yusuf akçura gibi milliyetçi bir adamla tanışmış ve onunla birlikte çalışmıştır.gaspıralı'nın amacı rusya'da yaşayan türk ve müslüman halkların arasında bir birlik kurma düşüncesidir.gaspıralı rusya'daki müslümanlar adlı bir makale yazmıştır ve türklerin geri kalma nedenlerini bu maklede yazmıştır.
bu sorunun hatalı, yanlış ya da eksik olduğunu düşünüyorum