reşat nuri güntekin 1922 yılında yazılmış bir romandır. ağırlıklı olarak anadoluda geçen ve arka planda osmanlının son yıllarını anlatan bir romandır. kitabın son bölümü hariç ki bu bölüm dışardan gözlemcinin anlattıklarıdır. romanın ana kahramanı feridenin hatıra defteri şeklinde yazılmıştır. reşat nuri güntekin, çalıkuşunu önce istanbul kızı adıyla dört perdelik bir oyun olarak yazmıştır.