tarihte ilk yazılı belge başka bir şeydi... bu konuyu araştırıp tekrar yazacağım buraya. fakat türklerin ilk yazılı belgesi, orhun kitabeleri olarak bilinmektedir. şu anda moğolistan sınırları içerisinde bulunmaktadır. orhun kitabeleri türklerin ilk siyasetname özelliği taşıyan, adalet devlet yönetme biçimi hakkında birçok şekillerden şeylerden bahseden bir eserdir. taşa kazınmış bir kitap bir yazıdır. göktürk türkçesi ile yazılmıştır. muharrem ergin hocamızın türkçe'ye çevirdiği bir kitaptan orhun kitabelerini okumuştum. genel olarak devlet yönetimi hakkında halka nasıl davranacağı hakkında sosyal devlet anlayışına uygun devlet yönetme şekli anlatılmıştır. kitapta yani öncelik olarak halkın mutluluğunu savunur. türk adının geçtiği ilk kitabelerdir. bilge kağan tonyukuk ve bir kişi daha vardı 3 kişi adına dikilmiş bir yazıttır. ilk yazılı belge diye bir soru sorulmuş ve bunun cevabı illa türklerde olacak diye bir şey yok. çünkü sümerler hititler bizden önce yaşamış toplumlardır. ben sümerlerden kalma bir yazıyı hatırlıyorum, ilk yazıt olarak, ama araştırıp daha ayrıntılı bir bilgi yazacağım buraya.
tarihteki ilk yazılı belge orhun yazıtları'dır.