moğollar: temuçin moğolca konuşan bütün devletleri bir araya getirerek moğol devletini kurmuştur.
başkent: karakurum
1206'a toplanan kurultaysa temuçin'e "cengiz" unvanı verilmiştir. moğolistan ele geçirilmiştir. tongutlar ve kırgızlar mağlup edilmiştir. doğu türkistan'da turfan uygur devletine son verilmiştir. 1211-1216 yıllarında çin üzerine yapılan seferden başarı sağlanmıştır. noyman ve merkit gibi moğol kabileleri itaat altına alınmıştır. harzemşahlar ile komşu olmuşlardır. karahitatlara son verilmiştir. harzemşahlarda vali inalcık ile otrar faciası gerçekleşmiştir. moğollar, büyük bir göç hareketine sebep olmuştur. semerkant alınmıştır. kuzey hindistan'a sahip olunmuştur. türk islam eserlerine zarar vermişlerdir. ülke hanedanın ortak malıdır. cengiz han'ın ölümüyle altınorda, çağatay, ilhanlılar ve kubilay hanlığı ortaya çıkmıştır.
uygur alfabesini kullanmışlardır. türk törelerini yazılı hale getirerek "cengiz yasası" nı oluşturmuşlardır. bu kanunlara yasaname-i buzurg denmiştir. kut anlayışı vardır. kurultay sistemi vardır. moğollar, türkleşmiş bir topluluktur. cengiz han devlet idaresinde uygur yazısının kullanılmasını istemiştir. bu sebeple bahşi denilen budist uygur katipler yer almıştır. disiplinli bir askeri sistem vardır. tümen komutanlarına "noyan" adı verilmekteydi. hükümdarın etrafında bulunan soylu sınıfa arkadaş anlamında "nöker" adı verilmiştir. devlet ticaret hayatını geliştirmek için tüccarlara kredi vererek onlara iş ortaklığı sağlamıştır buna ortaklık teşkilatı adı verilmiştir. "çek" moğollardan avrupa'ya geçmiştir.
kelile ve dimne isimli eser farsça'dan moğolca'ya çevrilmiştir. cengiz han'ın hayatı destansı bir şekilde anlatılmıştır.
moğolların gizli tarihi isimli bir eser yazılmıştır.
moğollarda ögeday zamanında posta teşkilatı kurulmuştur. yabancı elçiler ile tüccarlar da yararlanırdı buna yam sistemi denmiştir. habercilere verilen kimlik belgesine "payza" denmiştir.