rüzgar çeşitleri;
1.sürekli rüzgarlar
yıl boyunca aynı yönde esen rüzgarlardır. diğer bir deyişle daimi yüksek basınç alanlarından daimi alçak basınç alanlarına doğru esen rüzgarlardır. sürekli rüzgârlar; alizeler, batı rüzgarları ve kutup rüzgarları olmak üzere üçe ayrılır.
sürekli rüzgarların özellikleri:
sürekli aynı yönde eserler.
dünyanın günlük hareketinin etkisiyle hareket ettikleri yönün kuzey yarımkürede sağına, güney yarımkürede soluna saparlar.
estikleri yönün iklimini etkilerler.
a) alizeler;
30 kuzey ve 30 güney paralelleri çevresindeki dinamik yüksek basınç kuşağından ekvatorda ki alçak basınç kuşağına doğru yıl boyunca esen rüzgarlardır. dünyanın günlük hareketine bağlı olarak kuzey yarımkürede kuzeydoğudan, güney yarımkürede güneydoğudan eserler. alizeler, tropikal kusaktaki karaların doğu kıyılarına yağış bırakır. sıcak kusaktaki okyanus akıntılarının oluşmasında ve yönlerinde etkilidir.
b) batı rüzgarları;
30 enlemlerindeki dinamik alçak basınç kusaklarindan 60 enlemlerindeki dinamik alçak basınç kuşaklarına doğru esen rüzgarlardır.
dünyanın ekseni etrafındaki hareketinin etkisiyle kuzey yarımkürede güneybatıdan, güney yarımkürede kuzeybatıdan eserler. orta kuşak, kararlarının batı kıyılarına bol yağış bırakırlar. 60 enlemlerinde kutup rüzgarları ile karşılaşarak cephe yağışlarına yol açarlar. orta kuşaktaki okyanus akıntılarını ve yönlerini etkilerler.
c) kutup rüzgarları;
kutuplardaki termik yüksek basınç alanlarından 60 enlemlerindeki dinamik alçak basınç alanlarına doğru esen soğuk rüzgarlardır.
2. mevsimlik devirli rüzgarlar (musonlar)
birbirine komşu olan büyük kara parçaları ile okyanusların yıl içerisindeki farklı oranda ısınma ve soğumalarina bağlı olarak oluşan basınç alanları arasında eserler.
a) yaz musonu
yaz mevsiminde çabuk ısınan asya içlerinde alçak basınç alanı oluşur. geç ısınan hint okyanusu ise yüksek basınç alanı halindedir. bu nedenle yaz musonları denizden karaya doğru eser. mayıs - ekim ayları arasında etkili olurlar. yaz musonları deniz ve okyanuslardan kaynaklandıkları için bol nem taşır ve etkili olduğu yerlere bol yağış bırakırlar.
b) kış musonu
kış mevsiminde asya'nın iç kısımları çok soğur ve burada güçlü bir yüksek basınç alanı oluşur. güneyindeki hint okyanusu ile güneydoğusundaki büyük okyanus işe geç soğudukları için birer alçak basınç alanı halindedir. bu basınç farklılığı, kış mevsiminde asya içlerinde hint ve büyük okyanusa doğru esen rüzgarların oluşmasına neden olur. bunlara kış musonları denilir.
kış musonları karadan geldikleri için soğuk ve kurudurlar. bu nedenle yağış getirmezler. ancak okyanusu geçerken nem aldıkları için asya'nın güneydoğusundaki adalara yağış bırakırlar.
görüldüğü yerler;
güney asya ile hint okyanusu arasında
kuzey amerika ile meksika körfezi arasında
batı afrika ile gine körfezi arasında
doğu afrika ile hint okyanusu arasında
doğu asya ile büyük okyanusa bağlı denizler arasındadır.
karayel,günbatısı,yıldız,poyraz,gündoğusu