orta çağ sonrası müslüman dünyasının bilim ve kurumsallıkta gerilemesinin temel sebepleri olarak şunları ifade edebiliriz. o zamanın insanları sadece olanla yetiniyordu. ilerisini arama ve keşfetme yoluna gitmedi. hep elindeki olanla yetindi. teknolojiye, matbaya, yeniliklere hep kapalı olarak yaşadı. yaşanan gelişmelere uzak kaldı. olan olaylar ve gelişmelere kulak kapadı. batı dünyasının yaptığını gavur icadı olarak kabul etti ve onu kullanmayı reddetti. seri üretim teknoloji olanaklarının kullanmaktan imtina etti. daima batıya yüzünü kapattı ve kendi içinde debelenip durdu. tüm gelişmelere, yeniliklere uzaktan baktı ve iyi olarak yorumlamadı. en nihayetinde bilimden, kurumsallıktan uzak kaldı.
çünkü cahiliyet çoğaldı ve o gündem sonra seytan hiç bir şey yapmadı herşeyi insanlar yaptı