atatürk 19 mayıs 1919 da bandırma vapuruyla samsun a doğru yola 9. ordu müfettişi olarak türk rum çatışmasını bastırmak gibi nedenle çıksa da amacı vatanı kurtarmak üzere milli mücadeleyi başlatmak idi. yani samsun dan bir güneş gibi doğmuştur.
mustafa kemal yıldırım orduları grup komutanı iken istanbul'a çağrılmıştır istanbul'a geldiğinde limanı demirlenmiş itilaf devletlerinin gemileri görünce geldikleri gibi giderler demiştir. şişli'de arkadaşlarıyla vatanın kurtuluşu üzerine toplantılar yapmıştır. samsun'daki türk rum çatışmasını önlemek amacı ile 9 ordu müfettişliği görevi ile samsun'a çıkmıştır. amacı bölgedeki türk rum çatışmasını engellemektir yaptığı incelemeler sonucunda samsun raporunu yayınlar. güvenlik gerekçesiyle buradan havza'ya geçmiştir, daha doğrusu havza'da türk milletinin milli bilinci uyandırmak amacıyla havza'ya geçmiştir ve orada havza genelgesini yayınlamıştır. 19 mayıs 1919