sami paşazade sezainin eseridir sergüzeşt. edebiyatımızın, romantizmden realizme geçiş aşamalarındaki romanlardandır. 9 yaşındaki çerkez esir dilberin yaşadıklarını anlatır sezai. mustafa efendiye 40 liraya satar bir esşr cüccarı dilberi. mustafa efendi’nin karısı çok sert ve huysuzdur. kıza sürekli kötü davranırlar.dilber dayanamaz. her türlü insani duygulardan özellikle de merhametten yoksundurlar. dilber bu duruma dayanamaz eşyalarını alır ve evden kaçar. yorgunluktan düşer bayılır. ihtiyar bir kadın onu bulur iyileştirir ve tekrar mustafa efendiye verir. dilbere evden kaçtığı için daha çok eziyet ederler. daha sonra evin oğlu paristen gelir, celal de onu çizimlerinde model olarak falan kullanır ilk başlarda kötü davranır. daha sonra dilber'in duygulu hallerini görünce ondan hoşlanmaya başlar ve dilber de celal'i seviyordur. ama annesi ve babası bu evliliğe onay vermez. hatta annesi dilberei tekrar bir esir tüccarına satar. celil bu duruma çok sinirlenir ve kız aramaya koyulur. ama bulamaz. celal humma hastalığına yakalanır. dilber gittiği yerde de yine bir sürü eziyetlere maruz kalmıştır. ve oradan da kaçar. en son özgürlüğüne kavuşur. fakat gidecek hiçbir yeri olmadığı için kendini nil nehri'nin sularına atar. bu eser o zamanlardaki özgürlük hürriyet gibi temaların önemini vurgulayan harika bir eserdir.
sergüzeşt adlı eser samipaşazade sezai'ye aittir.