menkıbeye göre, hacıbektaşı veli, 13. yüzyıl anadolu'ya, horasan'dan gelen babaii liderlerinden, baba ilyas horasan'ın çevresinde bulunmuştur. anadolu'daki rum abdallarının piri olarak bilinir. yeniçeri ocağı'nın kuruluşunda onun fikirlerinin büyük bir etkisi vardır. moğol baskısına bağlı olarak horasandan anadoluya gelen hacı bektaş'ın, nerede doğduğu belli değildir. bir yandan mürşitlik görevini sürdürürken, öte yandan düşmanımızın dahi bir insan olduğunu unutmayınız, prensibine bağlı hareket etmiştir. kapadokya yöresinde yaşayan hıristiyanların ve anadolu'yu istila eden moğolların, müslüman olmasına gayret göstermiştir. kalbi insan sevgisi ile dolu olan hacıbektaş, incinsende incitme sözünü yaşamı ile ispatlamıştır. hacı bektaşi veli'nin geniş bir hoşgörü anlayışı vardır, öğretilerinde eski türk inançları zerdüştlük ve hristiyanlıktan parçalar bulunmaktadır. bundan dolayı hristiyanlar, onu aziz adıyla anmıştır. devrinde şöhreti, ünü, çok fazla yayıldığı için, eskişehir yöresinde yaşayan meşhur türkmen dervişi yunus emre, ona buğday almaya gitmiş, o da yunus'a buğday yerine himmet vermeyi teklif etmiştir. yunus, bana buğday lazım ümmet değil, diyerek reddetmiş, ancak bundan pişman olup geri dönmüştür. hacıbektaş bunu geri çevirmiştir .abdal hakka hayran olandır. adalet her işte hakkı bilmektir. allah'la gönül arasında perde yoktur. dinine dizinle değil, kalbinle bağlan, edeb elbisesini sırtınızdan ölünceye kadar çıkartmayın. eline beline diline sahip ol. gibi özlü ve himmetli sözleri vardır. bugün onun adıyla kurulan bektaşi tarikatı, kendisinden sonra kurulmuştur. küçükken lokmanı perende gibi bir çok alimin öğretisini almıştır. onun tavsiyesi ile ahmet yesevi ile tanıştı. ahmet yesevi'den halifelik sembollerini almıştır, şamdan, seccade ve alimlik tesbihini almıştır. o yönlendirdiği için anadolu'yu, islam'la daha iyi tanıştırmak için yola çıkmıştır. önce mekke'ye gidip, hac vazifesini yaptı, dönerken kerbelaya da uğramıştır. ismindeki hacı kelimesi buradan gelmektedir. dergahı'nın adı, kızılca halvet' tir. onun öğretisinin temel amacı ideal insan yetiştirmektir. insanlar iyi olursa dünyada güzel olur diye düşünmektedir. dünyayı güzelleştirmek isteyenler, önce kendilerini düzeltmelidir der. her ne ararsan kendinde ara sözü insanın kendi içine yönelmesi gerektiğini daha sonra dünyaya güzelleştirmesi gerektiğini en güzel anlatan cümlesidir. hayatında ait bilgiler daha çok menkıbevi hikayelerdir. doğum ve ölüm tarihi tam olarak bilinmez. mezarı bugünkü adıyla hacıbektaş'tadır. hep edep üzerine iyi bir insan olmak üzerine şiirleri vardır.helal yemekten yanadır hep iyi şeyler yapmamızı öğütler.