tanzimat fermanı gülhane hattı şerif 3 kasım 1839'da okunan tanzimat fermanı türk tarihinde atman'ın ilk somut adımıdır sultan abdülmecit döneminde hariciye nazırı koca mustafa reşit paşa tarafından okunmuştur gülhane parkı'nda okunması nedeniyle gülhane hattı şehri padişah yazısı ve tazminat hayriye hayırlı düzenlemeler olarak anılır bu fermanla devlet kendisini yenilemesi gerektiğini söylemiştir fransız ihtilali ile osman içinde aydın kişiler ve yeni fikre oluşmaya başlamıştır özellikle meşruti yönetim yalnızların baskıları yapılan islahatların kalıcı olması fikri ve fransız ihtilali ile ülkeye giren milliyetçilik fikirlerinizin olumsuz etkilerinden kurtulmak amacıyla 3 kasım 1839 tarihinde gülhane parkı'nda ilan edilmiştir bu nedenle fermanı diğer adı gülhane hattı hümayunu dur osmanlı devleti'nde hariciye nazırı mustafa reşit paşa'nın 3 kasım 1839 tarihinde okuduğu gülhane hattı hümayunu ile başladığı kabul edilen tanzimat hareketi görünen yüzüne devlet işlerinde bozulan düzenini varsa tesis etme amacında aydın ancak askerin bilgi ve hukuki alanda hayata geçirilen reformlar bir siyasi düzen ve şiddete geçmiş türk düşünce sisteminde köklü bir değişime zemin hazırlamıştır