tarih bilimine yardımcı olan bilim dallarından birincisi coğrafyadır. tarihi olayların gerçekleştiği yerlerin fiziksel özelliklerini, insanların bu yerlerle olan ilişkilerini ortaya koyarak tarihi olaylara etkilerini açıklayarak tarihe yardımcı olur.
kazı bilimi olan arkeoloji toprak altında kalan tarihi eserleri zarar vermeden çıkarmaya çalışarak tarihe ışık tutacak delilleri ortaya koyarlar. su arkeolojisi de su altında kalan tarihi eserlerle ilgilenir. ve arkeometri bilimi de arkeolojik buluntuların tarihi için kronolojik araştırmalar düzenler.
insan ırklarını inceleyen antropoloji fiziki ve sosyal olarak iki çeşittir. toplum ve kültürün oluşum ve gelişimini inceler.
etnografya gelenek görenek ve töreleri inceler. olayların örfi sebeplerini araştırır.
toplumsal yaşam kurallarını oluşturan hukuk toplum hayatının huzur içinde devamlılığı için gereklidir. yazılı ve yazısız kurallarıyla toplumda tarih olaylarını doğrudan etkiler.
zaman bilimi olan kronoloji tarihi olayların sıralaması demektir. neden sonuç ilişkisi kurmada önemlidir.
tarihi olaylara dair duygu düşünceleri yazıya edebi bir biçimde döken sayısız yazar ve şair düşünülürse edebiyat da tarih ile doğrudan ilişkilidir.
tarihi olayları değerlendirip yorumlama o dönemin felsefesinin bilinmesi ile de doğrudan ilgilidir. örneğin tarihte özellikle orta çağda islam dünyasının felsefe açısından çok önde olduğunu görürüz.
tarih boyunca kullanılan yazılar, alfabelere dayalı ve bu alfabeleri çözmek yazılı belgeleri okumak için önemlidir. bu delilleri okuma ile ilgilenen bilim dalı paleografyadır.
yine bu yazılarla doğrudan ilgili olan kitabe ve anıtları, taş üzerine kazınan yazıları inceleyen bilim dalı da epigrafyadir.
bir toplumun yasayış biçimi, aile, evlilik vb anlayışı da tarihi olayların nedenleri içinde etkilidir. bu yüzden sosyoloji de tarih için önemli bir bilim dalı.
toplum içinde anlaşma ve konuşma aracı diller ve bu diller arasında akrabalık, benzerlik, birbirine geçen sözcükler de tarihi olayların aydınlanmasında yardımcı olurlar bu yüzden dil bilimi filoloji de tarihte kullanılan bir bilim dalıdır.
yine dille ilgili antlaşma metinleri, fermanlar, mahkeme belgelerini içerik olarak inceleyen bilim dalına diplomatik denir.
kazılarda bulunan tarihi eser nitelikli eski paralar ve bu paraların üzerinde bulunan kullanıldığı tarihi ifade eden tasvirleri inceleyen bilim dalı nümizmatiktir.
ayrıca tarihi olaylar dair istatistikler de tarihi olayların neden ve sonuçlarını tahmin etmekte yardımcı olur.
eskiden beri yaygın bir adet olan bulunulan şehire, bölgeye eserlere, irmak ve dağlara verilen isimler yaşanılan olayları, önemli kişilerin isimlerini taşıyor olabilir ki bu isimleri inceleyen bilim dalı onomatolojidir.
ülkelere ait armalar ülkelerin tarihi hakkında fikir verirler bunları inceleyen bilim dalı heraldiktir.
tarihi resim, heykel, mimarlık ürünleri toplumun gelişmişliği, kültürü ve medeniyeti hakkında bilgi verir. bu yüzden sanat tarihi de önemli bir tarih yardimcisidir.
bir tarihi eser ve kalıntının hangi döneme ait olduğunu öğrenmek için kimya biliminden yararlanılır.
aklima ilk gelen filoloji;dil bilimi, arkeoloji;kazı bilimi, kronoloji;zaman bilimi, antropoloji;ırk bilimi, coğrafya, numizmatik;para bilimi, paleografya;yazı bilimi bir de ekoloji yani canlıların birbiriyle etkileşimini inceleyen bilim dalı tarihin aydınlatılmasında önemli rol oynarlar.