bulgarlar: 635 ile 665 yılları arasında yaşamış olan bir türk devletidir. bulgar kelimesi "karışık" anlamına gelmektedir.
bulgarlar'ın kurucusu kubrat (kurt) 'tır.
kubrat'ın ölümünden sonra devlet ikiye ayrılmıştır.
1. tuna bulgarları: asparuh han tarafından kurulmuştur. tervel han, bizans hükümdarı ikinci juistiniosas'ın tekrar tahta çıkmasında yardımcı olmuştur. emeviler'in istanbul'u kuşatmasında bizans'a yardımcı olmuştur.
kurum han "altın mızrağını yalduzlu kapıya asmaya" ant içerek edirne' ve istanbul'u kuşatmıştır. kurum han'ın ani ölümüyle kuşatma kaldırılmıştır.
boris han zamanında hristiyanlığı kabul etmişlerdir.
2. itil bulgarları: otuz ogurlar tarafından kurulmuştur. islamiyeti kabul eden ilk türk devletidir. almış han zamanında islamiyet kabup edişmiştir. islamiyeti kabıl eden ilk hükümdardır. islamiyeti kabış ettikten sonra emir cafer bin abdullah adını almıştır. abbasi halifesi muktedir billah almış han'a islamiyeti öğretmek için bir elçilik heyeti göndermiştir. bu heyette bulunan kişiler arasında ahmet ibni fadlan da yer alıyordu. itil bulgarları'na altın ords devleti son vermiştir. bulgar türk hükümdarları çar, patrikios, hann unvanları almıştır.
bizans hükümdarı haruklios kubrat'a patricuis unvanını vermiştir.
bulgarlar, orta asya'yı da avrupa'yı da etkileyen bir devlettir.
çar unvanını ilk kullanam boris han'dır.