türkiye’de ilk köy okulunun açıldığı yer ile ilgili bilgilerimiz oldukça net ve sarihtir. ne var ki şimdiye değin, bunca öğretim hayatımıza rağmen hiç bir dersimizin, okuma parçamızın konusu olmamış, olamamıştır.oysa, bu yazıyı bir çoğumuz şimdi değil de yıllar önce ilk okul sıralarımızda bir kitabımızda okumalıydık. fotoğrafı da şimdi değil de o zaman görmeliydik. kimbilir, neler bahane edilir de de balıkesir’e uzanan yollar, oraya kadar uzatılmaya çalışılırdı. o heyecan ve tutku bizi nasıl sarardı kim bilir?
mustafa kemal ve eşi latife hanım’ın yolu balıkesir’e düşer. tarih: 6 şubat 1923. yani cumhuriyet’in ilanından tam 8 ay önce. tarihi tarihine tam 89 yıl önce bugünler yani. gezilerin genel amacı, ordu birliklerini teftiş ve halkla ve ülkenin ileri gelenleriyle istişarelerde bulunmaktadır.
program gereği, milli mücadelede düzenli orduya geçilinceye kadar çok büyük bir rol üstlenmiş kuvayı milliye güçlerinin kahraman önderlerinden biri olan kazım özalp’in ziyeret edilmesi de bulunmaktadır.
07 şubat 1923 de balya da kazım özalp’in askeri güçlerini teftişe giderken, yol güzergahında olan akbaş köyü’nde bir mola veriyorlar. gerisini eski köy muhtarı gülay dayıcan’dan dinleyelim:
“6 şubat 1923 yılı, cumhuriyetin ilanından önce, gazi mustafa kemal ve eşi latife hanım, balıkesir’i ziyaretleri sırasında, balya’da bulunan kazım özalp’ ın komutan olarak görev yaptığı iii. fırka’yı teftişe giderken, yol güzergahında bulunan köyümüzde mola vermişlerdir. köylümüz, gazi ve eşini, okul binasının olduğu yerdeki kır kahvesinde karşılamış ve kendilerine bir de kurban keserek ikramda bulunmuşlardır. köylü ile sohbet sırasında, gazi mustafa kemal, kurulacak olan cumhuriyetten ve kazanımlarından bahsederken, köylerde “mektep” açmak fikrini ve bu “mekteplerde” yetişecek bireylerle ülkenin nasıl kalkınacağı konusundaki fikirlerini paylaşmış; eşi latife hanım da, “kemal, mektep bu oturduğumuz yere yapılsın” diyerek, yerini işaret etmiştir. köyün ileri gelenlerinden merhum ahmet akbaş, gazi ve eşinin köyden ayrılmasından sonra, hemen harekete geçmiş ve o zaman balya madeninde çalışmakta olan istanbullu mimar-mühendis nuri beye “mektep” in nasıl yapıldığını sormuş ve nuri beye bir kağıt üzerine okulun planını çizdirmiştir. okulun temeli 1923 de atılmış, inşaatı ise devletten hiçbir yardım almadan ahmet ağanın önderliğinde köylünün kendi gayreti ile tamamlanmış ve 1929 yılında “akbaş köyü ilkokulu” adı ile öğretime başlamıştır. dolayısı ile; tevhid-i tedrisat kanunu’nun 1928 yılında çıkmış olduğu ve harf devriminin de aynı yıl gerçekleşmiş olduğu dikkate alındığında okulumuz, cumhuriyetin kuruluşundan sonra, yaygin eğitimin önce köylerden başlatilmasi amaci ile açilan ilk köy ilkokuludur.1929 yılında hizmete alınmış olan bu tarihi okula, köyümüzde mevcut öğretmen sicil kayıt defterine göre, ilk olarak, 06.11.1929 tarihinde “balıkesir erkek muallim mektebi aliyyül’ala” dan 1. ve 2. sınıfları okutmak üzere 1317 sındırgı doğumlu mustafa efendi oğlu ilyas faruk