van ve van gölü çevresinde kurulmuş olan urartular devletinin başkenti tuşba'dır. birçok eser bırakmışlardır. çavuştepe kalesindeki eserler, şamranaltı su kanalı gibi. perslerle savaşları olmuştur. haldi denen bir tanrıları vardı. çok tanrılı dinleri vardı. tarım, hayvancılık ve toplayıcılıkla uğraşırlardı.