0

birinci dünya savaşı ve istiklal harbi’nde yaşanan büyük sıkıntılar, maddi, manevi yapılan bunca fedakârlıktan sonra devletin ve milletin idaresinde gerek şekil gerekse zihniyet açısından önemli değişikliklerin yapılması gerekecekti. türk milletinin bu aşamada ödemek zorunda kaldığı bedelin neticesini hakkıyla alması için gerek idari gerekse sosyal, kültürel ve ekonomik alanda gereken yapılmalıydı. bu, yeni bir idare tarzı içinde yepyeni bir hâkimiyet anlayışı ile türk milletini çağdaş medeniyetler seviyesine ulaştıracak bir sistem olmalıydı. söz konusu hedefi gerçekleştirebilmenin ilk şartı ise köhnemiş siyasi ve idari yapıyla birlikte bu yapının dayandığı anlayışı değiştirmekti. bu düşünceden hareketle devletin bürokratik yapısını oluştururken millî mücadelenin aleyhine tavır almamış; görev yerleri düşman işgaline uğrayan bürokratların da düşmanla iş birliği yapmamış olanları ile yola devam edilmiştir. zihniyet bakımından yeni yapıya kolay uyum sağlayacak, benimseyecek kadrolar ile yola devam edilmesi anlaşılır bir yaklaşımdı. türkiye büyük millet meclisi hükûmeti işgalden kurtarılan yerlerdeki devlet teşkilatını yeniden ve millî hâkimiyet prensibine sadık insanlardan oluşturma çabasında aşırıya kaçmamıştır. hükûmet, yetişmiş insan konusunda herhangi bir şekilde israfın söz konusu edilemeyeceği günlerde bulunulduğunun bilincindedir. birinci dünya savaşı sırasındaki uygulamaları dolayısıyla yargılanan ve işgal güçlerinin baskıları dolayısıyla hüküm giyen idarecilere itibarları iade edilerek bürokratlarına sahip çıkan bir anlayış sergilenmiştir. artık yeni bir devlet süreci başladığı için eski yapının isim ve unvanları değiştirilmiş, türkiye büyük millet meclisi’nin millet adına en büyük güç olduğu gösterilmiştir. askerî alanda da yaşanan ekonomik sıkıntıları biran evvel hafifletmek adına daha barış imzalanmamasına karşın önemli miktarda asker terhis edilmiştir. türkiye cumhuriyeti daha barış imzalanmadığı için asker terhis etme ve barış düzenine girmesi dolayısıyla eleştirilmesine karşın önceliğinin kendi acil ihtiyaçlarını karşılamak olduğunu ortaya koymak zorunda kalmıştır. yunan işgal kuvvetlerinin çekildikleri her yeri yakıp yıkması ve savaş ortamı dolayısıyla yiyecek sıkıntısının baş gösterdiği bir ortamda bu kararın alınması anlaşılır bir şeydir.
savaşın bitiminde alınan ilk kararların halkın acil ihtiyaçlarını karşılamak hedefli olması yeni anlayışın önceliğinde halkın yer aldığını göstermek adına simgesel öneme sahiptir. üretimi artırabilmek için ekim ve hasat zamanlarında mahkûmlar ve askerlerden istifade edilmek istenmesi de aynı amaca yöneliktir.