nasrettin hocayi biz bize verdigi ogut verici fikralariile taniriz
eskişehir'in nasrettin hocailçesi sivrihisar'a bağlı hortu yöresinde doğdu, akşehir'de öldü. babası hortu köyü imamı abdullah efendi, annesi aynı köyden sıdıka hatun'dur.
önce sivrihisar'da medrese öğrenimi gördü, babasının ölümü üzerine hortu'ya dönerek köy imamı oldu. 1237'de akşehir'e yerleşti. bir söylentiye göre medresede ders okuttu, kadılık görevinde bulundu. bu görevlerinden dolayı kendisine nasuriddin hâce adı verilmiş, sonradan bu ad nasrettin hoca biçimini almıştır.
onun yaşamıyla ilgili bilgiler, halkın kendisine olan aşırı sevgisi yüzünden, söylentilerle karışmış, yer yer olağanüstü nitelikler kazanmıştır. bu söylentiler arasında, onun selçuklu sultanlarıyla tanıştığı, mevlânâ celâlettin ile yakınlık kurduğu, kendisinden en az yetmiş yıl sonra yaşayan timur'la konuştuğu, birkaç yerde birden göründüğü bile vardır.
nasrettin hoca'nın değeri, yaşadığı olaylarla değil, gerek kendisinin, gerek halkın onun ağzından söylediği gülmecelerdeki anlam, yergi ve alay öğelerinin inceliğiyle ölçülür. onun olduğu ileri sürülen gülmecelerin incelenmesinden, bunlarda geçen sözcüklerin açıklanışından anlaşıldığına göre o, belli bir dönemin değil anadolu halkının yaşama biçimini, güldürü öğesini, alay ve eğlenme türünü, övgü ve yergi becerisini dile getirmiştir.
onunla ilgili gülmeceleri oluşturan öğelerin odağı sevgi, yergi, övgü, alaya alma. gülünç duruma düşürme, kendi kendiyle çelişkiye sürükleme, şeriat'ın katılıkları karşısında çok ince ve iğneli bir söyleyişle yumuşaklığı yeğlemedir. o, bunları söylerken bilgin, bilgisiz, açıkgöz, uysal, vurdumduymaz, utangaç, atak, şaşkın, kurnaz, korkak, atılgan gibi çelişik niteliklere bürünür. özellikle karşısındakinin durumuyla çelişki içinde bulunma, gülmecelerinin egemen öğesidir. bu öğeler anadolu insanının, belli olaylar karşısındaki tutumun yansıtan, düşünce ürünlerini oluşturur. nasrettin hoca, halkın duygularını yansıtan, bir gülmece odağı olarak ortaya çıkarılır. söyletilen kişi, söyletenin ağzını kullanır, böylece halk nasrettin hoca'nın diliyle kendi sesini duyurdu...