tanzimat edebiyatında gazetelerle birlikte öğretici metinler yapı değiştirmiş batılı öğretici metinler edebiyatımıza kazandırılmıştır tanzimat döneminde şinasi namık kemal ile başlayan gazetecilik çok gelişmiş ve gazete etkili bir etkileşim aracı olmuştur bu gazetelerde makale fıkra deneme tenkit gibi öğretici metinleri de yer verilir ayrıca ana günlük mektup gibi türler tanzimatla birlikte önem kazanmış ve batılı bir kuyuya ise bürünmüştür şunu da unutmamak gerekir ki bu dönemi bir çok edebi türünde öğreticilik hakimdir tanzimat dönemi öğretici metinlerin genel özellikleri toplumsal konuları ve sorunları yer verilmiştir hürriyet eşitlik kanun bilim ve teknik ya ilgili batılı kavramlar konu olarak işlenmiştir sanat toplum içindir anlayışı benimsenmiştir öğretici metinler toplum için toplumun anlı anlayacağı bir dille yazılmıştır tanzimat dönemi edebiyatı öğretici metinleri nde ikilik yani eski yeni yerli basılı çalışması temada dili de arapça farsça kelime ve kavramlarla yeni kavramlar ifade biçimlerinde varlığını hissettirmiştir tanzimat dönemi türk edebiyatı nda belli başlı öğretici türler şunlardır bir makale tanzimat döneminde gazeteyle birlikte edebiyatımıza girmiştir tercümanı ahval mukaddimesi ilk makale sayılır bu makale şinasi tarafından yazılmıştır lisanı osmaniye’nin edebiyatı hakkında bazı mülahazatı şâmildir namık kemal’in tasvir-i efkar gazetesinde yayınlanan bu makalesini milli edebiyat döneminde ki dil anlayışını belirleyecek düzeyde bir içeriği vardır edebiyatın gerçek sorunları ilk kez dile getirilmiştirce sadeleştirmelidir somutlaştırmalıdır divan edebiyatı somut gerçekliği yansıtma görüşünün savunmuştur şiir ve inşa ziyapaşa tarafından hürriyet gazetesinde yayınlanmıştır ulusal değerlere yönelmeli halkın anlayabileceği bir dil kullanılmalıdır iki eleştiri eleştiri tür edebiyatımıza tanzimat da birlikte geldi diyemeyiz tanzimat öncesinde de eleştiri türü vardır ancak batılı anlamdaki eleştiri tanzimatla birlikte gelmiştir ziyapaşa şiir ve inşa adlı makalesinde eski edebiyat eleştiri ancak daha sonraki harabat adlı eseri önsözünde şiir ve inşadaki görüşleri reddeder namık kemal ziya paşa’nın harabat adlı seni eleştirmek için tahribi harabat yazar daha sonra takip yazar eskiyeni tartışması muallim naci recaizade mahmut ekrem serveti filan edebiyatının dolmasını muallim naci ile recaîzade mahmut ekrem arasındaki eskiyeni tartışması çok önemli bir rol oynamıştır. muallim naci divan edebiyatına karşı daha olumlu davranıyordu yani edebiyata geçsin yavaş ve doğal bir süreçte olması gerektiğini savunuyordu yeniyor kendini tamamiyle kapatmamış ancak yine karşı hoşgörülü davrana sanatçılar eleştirmekten de geri kalmıyordu recaizade mahmut ekrem abdülhak hamit tarhan’ın edebiyatta biçime salim üslubu pek umursamayan diye yaklaşımların eleştiriyordu bu tartışmada her ikisinin de etrafıma geniş bir halka oluşmuştu muallim naci ve eski edebiyata dair köklü bilgisi ile üstad olarak görülen recaizade mahmut ekrem etrafında kitle oluşturdu