osmanlı devleti birçok dönem atlatmıştır. fakat dağılma dönemi olarak adlandırılan dönemlerde askeri alanda birçok islahatlar yapılmış ve siyasi denge toparlanmak amacı ile çalışmalar yapılmıştır. birçok konuda olumsuz sonuçlar alınsa da bu sonuçlar neticesinde yıkılma dönemine doğru gitmekteydi.
rusya ile edirne antlaşması imzalanmıştır. bu antlaşmaya göre yunanistan bağımsız olmuştur. eflak, boğdan ve sırbıstan'a özerklik verildi. prut nehri sınır olmuştur. osmanlı devleti akkerman mukavelesi ile eflak ve boğdan beylerinin rusya tarafından göreve getirilmesini kabul etmiştir. fransa osmanlı devletinin içinde bulunduğu durumu fırsat bilerek cezayir'i işgal etmiştir.
mısır isyanı: fransa'nın mısır'ı işgal etmesi üzerine bölgeye kendş komutanlarından kavalalı mehmet ali paşa gönderilmiştir. kısa sğrede burayı ele geçirmiştir. buraya vali olmuştur. mısır'ı modernleştirerek geliştirmiştir. osmanlı devleti rum isyanını bastırmak için kavalalıdan yardım istemiştir. kavalalı karşılığında mora ve girit valiliklerini istemiştir. edirne antlaşması ile mora elden çıkınca bu defa suriye valiliğini istemiştir. ikinci mahmut bunu kabul etmeyince osmanlı devleti üzerine oğlunu göndermiştir. oğlu kütahya'ya kadar gelince osmanlı devleti ''denize düşen yılana sarılır.'' diyerek rusya'dan yardım istemiştir. kütahya antlaşmasıyla adana, cidde valilikleri onlara bırakıldı. rusya osmanlı devletine yardım ettiği için hünkar iskelesi antlşamasını imzalamıştır bu antlaşma 8 yıl sürecektir. rus geilerinin geçisine izin verildi. birbirlerine savaş zamanında yardım etme kararı almıştır. osmanlı devleti boğazları savaş gemilerine kapattı. bu durum uluslararası bir osrun haline gelmiştir. nizip savaşı yapılmıştır.
abdulmecit zamanı: mısır sorunu devam etmiştir. boğazalr sorunu ortaya çıkmıştır. londra boğazlar sözleşmesi imzalannmıştır. macar mültecileri sorunu ortaya çıkmıştır. mısır sorunu için londra konferansı yapıldı. kırım savaşı yapıldı.
kırım savaşı : 1853-1856 yılları arasındadır.
sebepleri: rusya'nın osmanlıyı ''hasta adam'' tabirine benzetmesi, rusya'nın sıcak denizlere inme isteği, rus elçisinin protokole aykırı davranması.
bu savaş sonunda osmanlı'nın donanması sinop'ta yakılmıştır. ilk kez ingiltere'den dış borç alınmıştır.
19. yüzyıl (dağılma/en uzun yüzyıl) osmanlı devri: 1800 ile 1922 yılları arasını kapsamaktadır. önemli gelişmelerin yaşandığı, ha madde ve pazar arayışı, sanayi inkılabı ve fransız ihtilalinin birçok etkisini bu dönemde görmekteyiz. bu dönemin padişahları:
- 4. mustafa
- 2. mahmut
- abdulmecit
- abdulaziz
- 5. murat
- 2. abdulhamit
- 5. mehmet reşat
4. mustafa döneminde yaşanan siyasi olaylar: kabakçı mustafa isyanından sonra başa dördüncü mustafa geçmiştir. dördüncü mustafa nizamı cedit yeniliklerini kaldırmıştır. iktidarını borçlu olduğu kişilerle sözleşme yapmıştır. dördüncü mustafa yanlıları şehzade mahmut'u öldürmek istemiştir. saçtığı mangal küleriyle cevri kalfa onu korumuştur. abdulmecit zamanında açılan bir okula cevri kalfa'nın adı verilmiştir. üçüncü selim'i tekrar başa geçmesini isteyenler olduğu için dördüncü mustafa üçüncü selim'i öldürdü. alendar mustafa paşa'nın desteğiyle paşa ikinci mahmut geçmiştir. bu olaya alemdar olayı da denir.
ikinci mahmut dönemi: gavur padişah da denir, yeniliklere açık olan bir padişahtır. adl mahlasıyla şiirler yazmıştır. kendisini başa getiren ayanlarla sened-i ittifak'ı imzalamıştır. sened-i ittifak 1808 yılında imzalanmıştır. bu ittifaka göre padişah bazı yetkilerinin sınırlandırılmasını kabul etmiştir. bu bir demokratikleşme hareketidir. 1215 yılında magna cartaya benzetilir. padiaşh ilk kez kendisinden başka bir otoriteyi kabul etmiştir.
1806-1812 osmanlı-rus savaşı: osmanlı devleti rusya ile yaptığı tatarice meydan savaşını tepedelenlizade muhtar paşa'nın desteğiyle kazanmıştır. buna rağmen rusya ve fransa arasında tilsit vr erfurt'ta yapılan paylaşım planları osmanlı devletini zor durumda bırakmıştır. ikinic mahmut ingiltere'ye yakınlaşmıştır. ingiltere ve osmanlı devleti arasında kalei sultaniye antlaşması yapılmıştır. bu antlaşma ile boğazların kapalılığı ilk kez bir antlaşmada geçmiş oldu. fransa ve rusya arasındaki ilişkiler bozulmuş, napolyon moskova'ya sefer hazırlığı içine girmiştir. bu durum osmanlı ile rusya arasındaki durumun normalleşmesini sağlamıştır. 1812 yılında osmanlı devleti ile rusya arasında bükreş antlaşması imzalanmıştır. bu antlaşmaya göre: prut sınır oldu, osmanlı devleti basorabya'yı rusya'ya terk etti. rusya eflak ve boğdan'dsn çekilmiştir. sırpların olduğu yerlere düzenlemeler yapılacaktır. osmanlı devleti ilk kez bir antlaşmayla bir azınlığa ayrıcalık tanımış oldu.
sırp isyanı: sırbistan, fatih zamanında osmanlı devletine katılmıştı. ilk isyan eden millet sırplardır. nedeni ise milliyetçilik akımı ve rusya'nın panslavizm propagandasıdır. ilk sırp ayaklanması kara yorgi tarafından başlatıldı. sırplar edirne antlaşması ile özerklik, berlin antlaşması ile bağımsız olmuştur.
yunan isyanı: avrupada oluşan medeniyetin temelleri ege ve yunana dayanıyordu. yanya valisi -tepedelenli ali paşa isyan ederek yunan isyanını başlatmıştır. ilk bağımsız olan millet yunanlardır.
1828-1829 osmanlı- rus harbi sonunda navarin'de osmanlı devletinin donanması yakılmıştır.
dağılma dönemi (19 yüzyıl)(1792-1909)
osmanlı devleti bu dönem de avrupa devletleri arasın da süregelen sürtüşmeler ve rakabetten faydalanarak ayakta kalmayı çalışmış, varlığını devam ettirebilmek için ise bir bakıma denge politikası izlemiştir. (düşmanım düşmanı, dostumdur).
osmanlı devleti, bu politikayı (denge politikası) ingiltere ve rusya"nın da desteğini alarak ilk kez fransa"ya karşı kullanmıştır.
çok uluslu bir yapıya sahip olan osmanlı devleti, özellikle fransız ihtilali"nin ortaya çıkarmış olduğu milliyetçilik akımından son derece olumsuz etkilenmiş , devletin varlığını sürdürmesi için askerlik,bilim , teknik , maliye , eğitim ve hukuk gibi pek çok alanda ıslahat yapılmıştır.
dağılma dönemi"nde yaşanmış siyasi gelişmeler ise şöyledir.
a)milliyetçilik isyanları (ulusçuluk hareketleri)
1) sırp isyanı (1804- 1878)
fransız ihtilali"nin yaydığı milliyetçilik akımı ile rusya"nın , slav topluluklarını tek bir çatı altında kendi yönetimin de birleştirme amacına dayanan panslavizm politikasının etkisiyle ilk isyan yapılmıştır bu isyan ise sırplar tarafından 1804 yılın da çıkarılmıştır.
osmanlı devleti"nde milliyetçiliğin etkisiyle isyan eden ilk azınlık sırplardır
osmanlı - rus savaşları sonrasında sırplar
1812 yılında bükreş antlaşması ile imtiyaz kazandı.
1829 yılında edirne antlaşması ile özerlik kazandı.
1878 yılın da berlin antlaşması ile bağımsızlık kazandı.
osmanlı devleti"nde özerlik elde eden ilk topluluk sırpların olduğunu görmekteyiz
osmanlı dağılma döneminde denge siyaseti izlemiştir. askeri alanda başarılı olmuşlardır...
osmanlı dağılma döneminde denge siyaseti izlemiştir daha çok askeri alanda islahatlar yapılmıştır.