tanzimat fermanı mutlak monarşiyle yönetilen osmanlı imparatorluğu için demokratikleşme yolunda 1812 sened i ittifaktan sonraki aşamadır.1839 yılında gülhane parkında ilan edilmiştir.bu nedenle diğer ismi gülhane hattı hümayundur.
tanzimat fermanı, türk tarihinde demokratikleşmenin ilk somut adımıdır. sultan abdülmecid zamanında hariciye nazırı koca mustafa reşit paşa tarafından gülhane parkında okunmuştur. bu sebeple gülhane-i hatt-ı hümayun olarak da anılır. bu fermanla padişahın yetkileri sınırlandırılmış, anayasacılığa ve demokrasiye geçişin (batılılaşmanın) ilk aşamasıdır.