islâmiyet’in ortaya çıktığı dönemde arap toplumunda okuma yazma oranı çok yüksek değildi. bununla birlikte, okuma yazmayı bilme açısından isim yapmış, taifliler ve sakifliler gibi kabileler de mevcuttu. sakifli yusuf b. hakem ve oğlu haccac bu konuda ün salmışlardı. yine, ticaretin daha yaygın olduğu sahil kesiminde okuma yazma oranı iç kesimlere göre daha yüksekti. düzenlenen panayır sayesinde mekke’de de okuma yazma bilen bir hayli insan vardı. meşhur ömer b. hattab, ebu sufyan’ın babası harb b. ümeyye, halid b. said b. as, abdullah b. sa’d b. ebi serh el-amiri, beğid b. amir b. haşim, ebu’l-kays b. abdimenaf, hz. hatice’nin akrabası varaka b. nevfel bunlardan bazılarıdır. araplar bu dönemde bilhassa şiir ve ensab konusunda hayli ileriydiler. panayırlarda şiir yarışmaları düzenlenir, birinci olan şiirler kâbe’nin duvarına asılırdı.
islamiyetten önce araplar koyu bir cehalet içindeydiler.okuma yazma bilenler yok denecek kadar azdı.insan haklarına riayet yoktu.güçlü olanlar zayıf olanları eziyordu.haklarının bir çoğundan mahrum olan kadın,sanki eşyaymış gibi satılıp alınıyordu.kız çocuklarını diri diri toprağa gömmek adet haline gelmişti.kimse dur demiyordu.tek allah inacı unutulmuş insanlar kendi elleriyle yaptıkları putlara tapıyorlarıydı.kabenin içinde 360 dan fazla put vardı.halbuki kabe hz.ibrahim ve hz.ismail tarafından allah'a ibadet için açılmış ve kullanılmıştı.ayrıca her evde bir put bulunur aile fertleri ona tapardı.içki,kumar ve her türlü ahlaksızlık toplumu sarmış,insaf ve merhamet duyguları kalplerden silinmişti.dünyanın diğer ülkelerinde yaşayan insanların durumu daha kötüydü.karanlıklar içinde kalan,insanlığı bu korkunç durumdan kurtaracak,insanlara dünyada ve ahirette mutlu olmalarını öğretecek olan son peygamber'in gelmesine ihtiyaç vardı.