milli edebiyat dönemini hazırlayan fikir akımları, osmanlıcılık, islamcılık, batıcılık ve türkçülük akımlarıdır. osmanlıcılık akımının da milliyetçilik akımı tüm dünyayı sarınca, osmanlı da bu akımın olumsuz yanlarından etkilendiği için birçok ulus'tan oluşan osmanlı dağılma tehdidi ile karşı karşıya geldi. uluslar kendi devletlerini kurmak istedi. osmanlıcılık birlikteliğine dayanmayan din, dil, ırk ayrımı yaratmadan ülke içinde yaşayan müslüman ya da gayrimüslim her osmanlı vatandaşını bir bayrak altında toplamaya inanan bir akımdır. jön türkler ve yeni osmanlılar da bu akımı desteklediler. padişahın da sadrazamların da destekledikleri bir akımdır. namık kemal, ziya paşa, agah efendi, ahmet mithat da bu akıma destekleyen yazarlardir. islamcılık akımında, ıslahat fermanı'nda gayrimüslimler, müslümanlardan daha fazla hak elde ettiği için bunun sonucu olarak, osmanlı'da ümmet anlayışı belirginleşti. osmanlı içindeki islam uluslarını bir arada toplama anlayışına islamcılık dendi. islamcılık fikrini cemalettin efgani sistemleştirdi. 2. abdülhamit döneminde de devlet tarafından desteklenen bir akımdır. yayın organları da islamcılık fikrini savunmuştu. mehmet akif ersoy, ahmet cevdet paşa da bu akımı destekleyen isimlerdir. yani amaçları sadece islam, müslüman olan toplumların bir çatı altında toplanmasıdır batıcılık fikri vardır, tanzimat döneminde batı karşısında gerileyen osmanlı batının bilim ve tekniğini alıp avrupa karşısında ondan öne geçmek istediği bir fikir akımıdır. irfancılık da denir. her alanda bilginin, ön planda olmasını destekler. bilim ve teknoloji ile batının çağdaşlığı örnek alınmak istenmiştir. yanlış anlaşılarak bu dönemde yanlış batılılaşma başlamıştır. batının ev dekorasyonu nu, dilini, giyimini almak bilim tekniğini almamak batılılaşmanın yanlış alınmasıdır. ve birçok yazar eserlerinde yanlış batılılaşmayı işlemiştir. abdullah cevdet, tevfik fikret, süleyman nazif bu akımı destekledi. türkçülük akımı dünyada fransız ihtilaline bağlı olarak yaygınlaşan milliyetçilik anlayışının, osmanlı'daki ortaya çıkan halidir. türkçülük akımında dünyadaki tüm türkleri bir çatı altında toplamak hedeflenmiştir. yusuf akçura gibi ismail gaspıralı gibi birçok önderi lideri vardır.