0

edebiyat, değişik yazarların farklı eğilimleri olsa da hiçbir zaman toplumsal hayatın dışında kalmamıştır. yeryüzünde olup bitenler çağlar boyu sanatı şekillendirmiş. sanat her dönemi siyasi olaylarından, kültürel yapısından nasibini almıştır. olup bitenlerin sanatı, edebiyatı nasıl etkilediğini bizlerde kendi edebiyat tarihimize bakarak hemen anlayabiliriz ülkemizde cumhuriyetin ilan edildiği yıllarda ve sonraki dönemler de yaşananlar da edebiyatımızda yansımasını bulmuş, hatta yazar ve şairlerimizin tarzları değişmiştir. işte edebiyat akımlara de yer yüzü tarihinin hareketli, çalkantılı dönemlerinin edebiyattaki yansımaları ve sonuçlarıdır. türk edebiyatı ve dünya sanatlarına etkileri bakımından inceleyeceğimiz akımların oluşuma gelişimlerini kısaca gözden geçirelim.13 ve 14. yüzyıl avrupasında kilise baskısı, özgür düşüncenin kısıtlanışı hat safada idi . doğal olarak buna tepki oluşması kaçınılmazdı, nitekim hümanizm hümanizm, bu tepkinin adıdır. yani hani düşünce tarzı italya'da 14. yüzyıl başlarında, özellikle dante, petrarca gibi isimlerin belirmesiyle başladı. bu anlayış bir özgürlük arayışı, lise baskısına karşı tepkinin adı oldu. 17. cüz nasılsın gelindiğinde ise class izim akımı oluşması ile başlamıştı bile. bu akımı ise sanatı, akıl ve mantık egemenliğinde ve mutlaka uyulması gereken kurallara bağlıyordu. klasizmin yarattığı ortama tepki olarak 19. yüzyılda romantizim akımı ortaya çıkmıştır. bu akım klasizmin oluşturduğu kalıpları yıkarak yerine duygu hayalleri getirir. konu, tabiat anlayışı, sanat anlayışı tamamen değişir. sanat krallık ve kilise duvarlarına aşarak halkın arasına karışır.victor hugo,lamartine bu aklımdaki ismini anmadan geçmeyeceğimiz şahıslardan birkaçıdır.19. yüzyılın ikinci yarısında ise romantizme tepki olarak realizim akımı görülür. gerçek hayatı, duyguları katmadan; betimlemeleri olduğu gibi konuları ise gerçek hayattan alan bu akım rüştünü madan bovary adlı eseri ile ispatlanmıştır.realizmin hemen sonrasında, 19. yüzyılda, karşımıza natüralizm çıkar. realizm'in ileri seviyesi olan bu akımda insan bir laboratuvar ortamında değerlendirilir. emile zola akımın öncüsüdür. 19. yüzyılın ikinci arasında şiirde sembolizm ve parnasizm akımlara etkili olur. sembolizm dış dünyanın sembollerle kapalı bir anlatımla sunulması iken parnasizm, realizm'in şiire uygulanmış biçimidir. parnasyenler, doğal güzelliği, dış görünüşe, tasvire önem verirler.