edebiyat ile psikolojinin belirli ortak özellikleri vardır, mesela ikisi de insanı esas alır. edebiyat insanın duygularını, düşüncelerini yazıya geçirmeye, coşkulu bir dille anlatma ya da bir olay kurgulamaya dayalı iken, psikoloji insan davranışlarını inceler. ve bunu bir bilim olarak karşımıza sunar. edebiyat ve psikoloji insanı anlamlandırarak, onun yaşadığı coğrafyayı, yaşadığı doğayı anlama amacı güderler. ikisinde de insanın ruhunu anlamaya çalışma vardır. insanın düşüncelerini, davranışlarını ve duygularını ve bunlara şekiller veren süreçleri araştırırlar. bu süreçleri birbirinden koparmadan birbirinden ayırmadan bir bütün olarak incelerler. bir eserin neden yazıldığını araştıran psikoloji iken, yazar hakkında bireysel yorum yapan psikoloji iken, eserin içeriği hakkında yorum yapan, yine eserin yazarı ile eserin içeriğini bağdaştıran edebiyattır. bilimsel bir inceleme gerekir ve eserler bizi yazarların taşıdığı ruhlara götürürler. ve bunun da psikolojiye ortaya çıkarabilir. yazarlar insanların ruh çözümlemelerini yapmıştır. bu çözümlerle insanları daha iyi anlayabiliriz. mesela suç ve cezadaki raskolnikov'un vicdanıyla, bir cinayet işleme arasındaki takıntılı durumu, dostoyevski tarafından çok güzel bir şekilde, psikolojik tahlillerle, psikolojik örneklerle derinlemesine anlatılmıştır. vicdan olgusu anlatılan en iyi eser, suç ve ceza'dır. bizde mehmet rauf eylül romanı ile ilk psikolojik roman örneğini vermiştir. eylül'ün psikolojik hallerinin vicdan muhasebesi, ustaca o dönemde yansıtılmıştır. tabii ki dostoyevski'nin suç ve ceza adlı eserinde, suçluluk psikolojisi vicdan muhasebesi daha derinlemesine anlatılmıştır. psikoloji bu eserleri önemli görür, çünkü insanın psikolojik duyguları yansıtılır bu eserlerde. bu eserleri okumamız bizim yararımızadır. çünkü kitaptaki kahramanlar gerçek olmasa da, hayatımızda o insanlara yakın psikolojileri olan insanlar bulunmaktadır. kitabı okuduğumuzda insanı tanımlayan bir şekil vardır, bu beynimize işlendiği zaman, etrafımızda o şekillere benzeyen insanların psikolojik durumlarını hemen anlayabiliriz.