0

anadolu halk edebiyatında duygular düşünceler izlenimler dörder dizelik kümeler içinde anlatılır dörtlüklerle kurulan nazım biçimleri mani ve koşma iğdır mani mani ler bahar bayramlarında kış sohbetlerinde imece usulü çalışmalarda bir mal satarken söylenirdi istanbul aşık kahvelerin mani düzme yarışma alanlarından biridir kimi halk hikayelerinde aşık hikayesi arasına maniler sıkıştırdım mavicilerin ezberlerin deki manilerin yanı sıra yeni ve özgün maniler de ürettikleri olurdum maniler 4 dizeden oluşur hecenin yedili kalıbına uygundur kendine özgü bir ezgi ile söylenir afiye yapısı genellikle a a b a biçimindedir manileri biçimi özelliklerine göre düz mani kesik mani cinaslı mani gibi türlere ayrılır koşma koşma halk şiirinde genel olarak şiir anlamında kullanılmıştır halk şairi lirizmi ve coşkusunu tutkulu duyarlılığını yansıtan koşmalar da belli başlı bazı temaları işler sevgilinin güzelliği karşısında duyulan hayranlık ondan ayrı oluşun verdiği acı veya ona kavuşmanın coşkusu yiğitlerin düşman karşısında gösterdiği kahramanlık tam duyulan gurur maddi zevklerden sarılıp tanrıyla özdeşleşme isteği bireysel ve toplumsal çarpıklıkları hoşgörü sınırları içerisinde iğneleme şairin son dörtlükte adını kullandığı her zaman bireysel bir eserin söz konusu olduğu vurguladığı koşma bir yandan halkın somut yaşamına işık tutarken bir yandan da bu yaşamın yeniden örgütlenmesinin ipuçlarını verir koşmalar genellikle 3 ile 8 dörtlükten oluşur ve hecenin 11 li kalıbıyla düzlenir kahve yapısı da belirli bir düzenlilik gösterir biçimsel özelliklerine göre de düz koşma musamba koşma ayaklı koşma zincirleme koşma işlediği konulara göre koçaklama veya yiğitleme taşlama ağıt gibi adlar alır din ve tasavvuf konusunu işleyen ve özel bir ezgi'yle söylenen koşmalara genel olarak ilahi denir bu terim tarikatlara göre de değişebilir türk şiirinin bilinen en eski örneklerinden biri varlığı bilinen hece ölçüsü dizide iki hece sayısını belirler ilk dizide kaç hece varsa sonraki dizilerde de aynı sayıda da heceden oluşmaktadır belirli sayıda heceden oluşan ve kelime sonunda rast atılan duraklar özellikle çok heceli kalıplarda görülür bu mani ve koşma da da görülür