türkçe ilk yazılı ürünler altıncı yüzyıldan kalmadır orta asya türklerinden kalan bu yazılı ürünler bulunduğu bölgelere göre orhun yazıtları yenisey yazıtları ve altay yazıtları olarak adlandırılır orhun yazıtları ilk türkçe yazıp göktürk kağan'ı han'ın kardeşi mantiginin annesine diktirdiği bugut yazıtı iğdır göktürklerden kalan 2 yazıp sa çayırhan yazıdır bugün moğolistanda orhun ve yenisey ırmakları yöresinde yer alan yazıların önemlileri 10 gün kültür ihlas ve kültigin bilge kağan yazıtları dır göktürk kağanlığı tarihte türk adıyla kurulmuş ilk devlettir bununla birlikte yörenin bozkır devletlerinin özelliklerini taşır aynı soydan gelen boylar il adıyla merkezi bir otoriteye bağlanmış siyasal erk bütünüyle ordu'ya dayandırılmıştır ekonomik güç de büyük ölçüde akımlarında ele geçirilen ganimetlerle sağlanır çinlilerle yöredeki diğer türk boyları ile yapılan savaşlar kazanılan zaferler uğranılan yıkımlar toparlayabilmek için verilen askeri ve siyasal çabalar hep bir bildiriye zemin hazırlar kültigin ve bilge kağan yazıtlarında konuşan hep bilge kağan'dır bilge kağan söyler karışımı üslubuyla kimi zaman yaptıkları yapmak istedikleri konusunda altına açıklamalarda bulunur kimi zaman da düştüğü yanılgılar nedeniyle halkını azarlar bilge kanunu siyasal söylemi her vesileyle tekrarlanır türk bilincini oluşturup türk birliği'ni sağlamalıyız insanoğlu hep ölümlü dolmuştur ama aynı soydan türk boylarının oluşturduğu il sonsuza kadar yaşayacaktır uygur edebiyatı uygur havlu döneminden kalan yazma ve basma eserlerin çoğu budizm ile ilgilidir uygur edebiyatının birbirine bağlı iki özelliği vardır biri hemen tümüyle dini birliktelik göstermesi diğeri çeviri ağırlık olması bu this metinlerin çoğunluğunun çince tibetçe çeviriler oluşturur ayrıca kimi bluz kavramların türkçelerinin türetilmiş olması da budizmin yayılmasında etkili olmuştur çeviri hikayeleri halk topluluklarına dini coşku vermek amacıyla hazırlanmıştır hatta daha etkili olması için okumanın yanı sıra saniye konulabilecek bir yapıya da göstermektedir hikayelerin çoğu dini içeriklidir ayrıca olaylar da çoğu zaman soylular arasında geçer prens bahadır'ın kral bırakmadı ile evlenmesi gibi bu da vaazlarını içeren dilsel metinlerin sıraların büyük bir bölümü çinceden çevrilmiştir kitapta budizmin ilkeleri ile buda'nın efsanevi yaşamından kimi kesitler yer almaktadır 8 yılın 8 türlü bir ve buna da yanan madde dünyasının oluşumunu anlatır yaşamla ilgili kimi bilgileri de içerir manici uygur edebiyatında ilahiler ve ayı sokos hikayeleri görülür türkistan ve turfanda bulunan metinlerden birinde bögü kağanın manicilik nasıl benimsendiği anlatılmaktadır uygur metinleri arasında kitabı mukaddes ten çevrilmiş bir kaç sayfa alınabilir