hatay nüfusunun çoğunluğunun türk olması sebebiyle kurtuluş savaşı'nda ilan edilen misakı milli sınırları içerisinde yer almış bir vatan toprağıdır.fakat 20 ekim 1921'de fransa ile imzalanan ankara antlaşması ile fransa mandasındaki suriye'ye bırakılmıştı. mustafa kemal atatürk hatay sorunu ile yakından ilgilenmiş ve kendisinin 15 mart 1923 tarihinde adana'ya yaptığı gezi sırasında karşılayan bir kısım antakyalılara "40 asırlık türk yurdu düşman elinde esir kalamaz."demişti. fransızlarla yapılan ankara antlaşması'na göre hatay suriye sınırı içerisinde kalacak ve burada özel bir idare kurularak türklerin kültürel yapıları dokunulmayacak ve türk dili resmi dil niteliğine sahip olacaktı.suriye'deki fransız mandasının kaldırılması için fransa ile suriye arasında 9 eylül 1936 bir anlaşma yapılmıştı ve bu anlaşmada hatay ve iskenderun kaderi de suriye hükümetine bırakılmıştı ve suriye hatay ile ilgili tüm sorumlulukları fransa'dan devralmıştı.bu yeni gelişme hem hatay'da yaşayan türklerin hem de türkiye cumhuriyeti'ni rahatsız etmişti.türk yurdunun kaderi suriye'ye bırakılamazdı.devketimiz bu durumu nota ile protesto etti ve tepkiler üzerine meselenin çözümü için milletler cemiyeti'ne taşındı.cemiyetten alınan karara göre hatay'a ayrı bir statü tanınması kabul edildi.bu karara göre hatay içişlerinde bağımsız dışişlerinde soruya bağlı bir hale getirilirken resmi dilin türkçe olması ve ayrı bir anayasasını bulunması kabul edildi.daha sonrasında avrupa'da savaş tehlikesinin gittikçe daha belirgin hale gelmesi fransa'yı ortadoğu'da güçlü bir devlet olan türkiye yakınlaşmak zorunda bıraktı. 1938'de fransa hatay'daki valisini geri çekerek yerine bir türk vali atadı.2 eylül 1938'de açılan hatay hatay millet meclisi ilk toplantısında bağımsız hatay'a hatay devleti adının verilmesine karar verdi.aynı gün hatay cumhuriyeti'nin cumhurbaşkanlığına tayfur sökmen seçildi, başbakanlığa da abdurrahman melek atandı.23 haziran 1939'da türkiye ile fransa arasında bir anlaşma imzalandı ve bu antlaşma ile fransa türkiye türkiye sınırının düzeltilmesini belirleyen sınıf sitesinde bulunan toprakların boşaltılmasını söz konusu topraklarda oturan yurttaşlarının türk uyruklu edinmelerini ve böylece hatay'ın türkiye'ye katılmasını kabul etti. hatay millet meclisi de oy birliği ile anavatana katılma kararı aldı ve 23 temmuz 1939'da yapılan bir törenle hatay anavatana katıldı.böylelikle türkiye'nin güney sınırı kurtuluş savaşı'nda belirtilen misaki milli'ye uygun bir şekilde çizildi.bir hayli yoğun sıkıntılı ve detaylı geçen süreç türkiye devleti'nin isteği ve çıkarı doğrultusunda gerçekleşti ve kırk asırlık türk yurdu yine türklerin eline geçti.
hatay sorunu türkiye ve suriye arasında yaşanmış olan önemli bir sorundur. yıllarca devam etse de sonunda türkiye'ye bağlanmıştır. hatay savaş zamanında suriye'de kalmıştır. daha sonra bir yıllığına bağımsız olmuştur. 1939 yılında ise referandumla yani kendi istekleriyle türkiye cumhuriyeti'ne bağlanmıştır. hatay'ın bağımsız olduğu vakitte cumhurbaşkanı: tayfur sökmen, başbakan ise: abdurrahman melek'tir. atatürk hatay için çok uğraşmıştır. hatta ''asım us'' adıyla yazılar yazmıştır. ''türk vilayeti başka bir devletin olamaz.'' demiştir. belki göremedi hatay'ın ana vatana katılmasını ama sonuçta türkiye cumhuriyeti'nin toprakları olmuştur. bu sorunda suriye kadar fransa'da etkili olmuştur.